Czym jest i jakie ma cele alimentacja

Obowiązek alimentacyjny, jego zakres oraz zasady świadczenia zostały uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym art. 128–144.

Zgodnie z powyższymi przepisami zasadą jest, iż obowiązek alimentacyjny wynika wprost z pokrewieństwa, a także z innych więzi o charakterze osobistym, z którymi przepisy kro wiążą jego istnienie. Obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Aby doszło do powstania obowiązku alimentacyjnego, oprócz istnienia pokrewieństwa muszą również wystąpić konkretne przesłanki.

Treścią obowiązku alimentacyjnego jest dostarczanie przez zobowiązanego środków utrzymania – to jest środków niezbędnych do zaspokojenia jego potrzeb – uprawnionemu, czyli osobie, która nie jest w stanie zaspokoić tych swoich usprawiedliwionych potrzeb własnymi siłami.

Za potrzeby takie należy uznać między innymi wyżywienie, utrzymanie, mieszkanie, leczenie, zakup odzieży oraz środków higieny osobistej.

Oprócz celów finansowych alimentacja ma również znaczenie etyczne.

Nawiązał do tego Sąd Najwyższy w uchwale z 24 lutego 2011 roku, III CZP 134/10, stwierdzając, iż:
„obowiązek alimentacyjny obok realizacji celu ekonomicznego, jakim jest zapewnienie uprawnionemu niezbędnych środków materialnych pozwalających zaspokoić jego potrzeby, służy kształtowaniu właściwych, z punktu widzenia powszechnie akceptowanych w społeczeństwie wzorców, zasad postępowania w rodzinie, wpływa na umocnienie łączących rodzinę więzi i kształtuje wzajemne relacje między jej członkami”.

Podkreślenia wymaga, że przepisy o obowiązku alimentacyjnym mają charakter bezwzględnie obowiązujący, a więc obowiązek ten powstaje z mocy prawa i jest niezależny od woli stron. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny orzeczenie sądu zobowiązujące do świadczenia alimentacyjnego nie kreuje obowiązku, a jedynie je konkretyzuje. Co oznacza, że wskazuje już istniejący obowiązek, określając przy tym zakres świadczeń i sposób jego wykonania.